Urządzanie lasu
Roman Jaszczak, Konrad Magnuski
Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu
Urządzanie lasu, obok hodowli, ochrony i użytkowania lasu, zaliczane jest do podstawowych specjalności w dyscyplinie leśnictwo. Merytorycznie zajmuje się ono organizacją i planowaniem prowadzenia gospodarki leśnej, zgodnie z zasadami trwałego i zrównoważonego rozwoju lasów wielofunkcyjnych. Realizacja wynikających stąd celów, zadań i zakresu prac wymaga wiedzy z różnych działów leśnictwa oraz umiejętności wykorzystywania wyników przyrodniczoleśnych badań naukowych i doświadczeń praktyki leśnej. Podręcznik, choć przewidziany przede wszystkim dla potrzeb studentów leśnictwa, może zainteresować również słuchaczy kierunków pokrewnych, a także szerokie grono praktyków związanych z leśnictwem oraz ochroną i kształtowaniem środowiska przyrodniczego. Książka zawiera bowiem bogaty zasób wiedzy z zakresu przyrodniczych i metodycznych podstaw urządzania lasu oraz jego aspektów prawno-ekonomicznych. Wyróżnia tę pozycję wśród dotychczasowych opracowań część poświęcona urządzaniu lasu w przekazie historycznym, gdzie oprócz systematyki i przeglądu wybranych metod urządzeniowych, omówiono szeroko urządzanie lasu od wieków średnich do drugiej wojny światowej i w latach powojennych. Ponadto w rozdziale tym zaprezentowano wybrane pozycje książkowe z zakresu urządzania lasu oraz przedstawiono sylwetki nieżyjących profesorów i wykładowców tej specjalności.
1. Wstęp
2. Przyrodnicze podstawy urządzania lasu
2.2. Klimat
2.2.1. Pojęcie klimatu
2.2.2. Czynniki geograficzne
2.2.2.1. Szerokość geograficzna
2.2.2.2. Położenie lądów względem mórz i oceanów
2.2.2.3. Ukształtowanie i pokrycie terenu
2.2.3. Czynniki radiacyjne
2.2.4. Czynniki cyrkulacyjne
2.2.4.1. Ciśnienie powietrza atmosferycznego
2.2.4.2. Kierunki napływu powietrza i jego rodzaje
2.2.4.3. Fronty atmosferyczne
2.2.4.4. Sytuacje synoptyczne i korelujące z nimi stosunki pogodowe
2.2.4.5. Kierunki i prędkość wiatru
2.2.5. Temperatura powietrza
2.2.6. Zachmurzenie i mgły
2.2.7. Wilgotność powietrza
2.2.8. Opady atmosferyczne
2.2.9. Regionalizacja klimatyczna
2.3. Gleby.
2.3.1. Gleba i jej funkcje
2.3.2. Jednostki taksonomiczne i systematyka gleb Polski
2.3.3. Poziomy genetyczne gleb
2.3.4. Poziomy diagnostyczne gleb
2.3.5. Syntetyczna charakterystyka gleb leśnych
2.3.5.1. Gleby inicjalne skaliste – litosole
2.3.5.2. Gleby inicjalne rumoszowe – regosole
2.3.5.3. Rankery
2.3.5.4. Arenosole
2.3.5.5. Pelosole
4.4.2. Klasyfikacja sposobów zagospodarowania
4.4.3. Pojęcie i elementy rębni
4.4.4. Rodzaje rębni stosowanych w Polsce
4.5. Lad przestrzenny lasu
4.6. Dojrzałość rębna, wiek i kolej rębności
4.6.1. Wprowadzenie
4.6.2. Rodzaje dojrzałości drzewostanów.
4.7. Regulacja w organizacji gospodarstwa leśnego
4.7.1. Wprowadzenie
4.7.2. Zasada trwałości, ciągłości i równomierności użytkowania
4.7.3. Model lasu normalnego na przykładzie obrębu o zrębowym sposobie zagospodarowania
4.7.4. Zasady regulacji rozmiaru użytkowania w Polsce po drugiej wojnie światowej
4.7.4.1. Wprowadzenie
4.7.4.2. Sposoby obliczania etatów cięć użytków rębnych
4.7.4.3. Ocena systemu regulacji rozmiaru użytkowania rębnego
4.7.4.4. Sposoby obliczania etatów cięć użytków przedrębnych
4.7.4.5. Ocena systemu regulacji rozmiaru użytkowania przedrębnego
4.8. Planowanie gospodarki leśnej
4.8.1. Cele planowania trwale zrównoważonej gospodarki leśnej
4.8.2. Plan urządzenia lasu – pojęcie, rodzaje i zasady sporządzania
4.8.3. Struktura i treść planów urządzenia lasu.
4.8.4. Przebudowa drzewostanów w planowaniu urządzeniowym
4.8.4.1. Wprowadzenie
4.8.4.2. Kryteria przeznaczania drzewostanów do przebudowy
4.8.4.3. Gospodarstwo przebudowy i regulacja użytkowania
4.8.4.4. Sposoby przebudowy drzewostanów
4.9. Program ochrony przyrody w nadleśnictwie
4.9.1. Wprowadzenie
4.9.2. Treść i układ programu ochrony przyrody dla nadleśnictwa
4.9.2.1. Ogólna charakterystyka nadleśnictwa
4.9.2.2. Szczególne formy ochrony przyrody – istniejące i projektowane
4.9.2.3. Walory przyrodniczoleśne
4.9.2.4. Zagrożenia
4.9.2.5. Wytyczne do organizacji gospodarstwa leśnego
4.9.2.6. Plan działań – zestawienie prac objętych programem ochrony przyrody
4.9.2.7. Mapa sytuacyjno-przeglądowa walorów przyrodniczo-kulturowych
4.9.3. Aktualizacja programu
4.9.4. Edukacyjna rola programu
4.10. Komisje Techniczno-Gospodarcze. Komisja Założeń Planu. Narada Techniczno-Gospodarcza
4.11. Wielkopowierzchniowa inwentaryzacja stanu lasu
4.11.1. Wprowadzenie.
4.11.2. Wielkopowierzchniowa inwentaryzacja stanu zdrowotnego i sanitarnego stanu lasu
4.11.3 Wielkoobszarowa inwentaryzacja stanu lasu z 2005 roku
4.12. Metody oceny uszkodzenia drzewostanów w Polsce po drugiej wojnie światowej
4.12.1 Lokalne oceny stopnia uszkodzenia drzewostanów do 1970 roku
4.12.2. Instrukcja oceny stopnia uszkodzenia drzewostanów z 1970 roku
4.12 3. Ustalanie stref uszkodzenia lasu w świetle instrukcji z 1994 roku
4 12.4. Ustalanie stopnia uszkodzenia drzewostanu w świetle instrukcji z 2003 roku
4 12.5. Nowe metody określania stopnia uszkodzenia gatunków liściastych
4 12.6. Wyniki szacowania stopnia uszkodzenia drzewostanów, które znajdują się pod ujemnym wpływem pyłów i gazów z lat 1971-2003
4.13. Nowe techniki i technologie w urządzaniu lasu
4.14. Bank danych o lasach.
5. Urządzanie lasu w przekazie historycznym
5.1. Definicja i zadania urządzania lasu w aspekcie historycznym
5.2. Metody urządzania lasu
5.2.1. Wprowadzenie
5.2.2. Systematyka metod urządzania lasu w ujęciu Jedlińskiego
5.2.3. Przegląd wybranych metod urządzania lasu
5.2.3.1. Metody działkowe
5.2.3.2. Metoda okresowo-powierzchniowa
5.2.3.3. Metody klas wieku
5.2.3.4. Zwykłe metody masowe (miąższościowe)
5.2.3.5. Metoda okresowo-masowa (okresowo-miąższościowa)
5.2.3.6. Metoda okresowo-kombinowana
5.2.3.7. Metoda Hundeshagena i Paulscna
5.2.3.8. Metoda austriackiej taksy kameralnej
5.2.3.9. Metoda K. Heyera
5.2.3.10. Metoda Breymanna
5.2.3.11. Metoda drzewostanowa (metoda wieku rębności)
5.2.3.12. Metoda kontrolna Gurnaud-Biolley’a
5.3. Urządzanie lasu do drugiej wojny światowej
5.3.1. Wprowadzenie
5.3.2. Królestwo Polskie.
5.3.2.1. Zarządzenie w sprawie zagospodarowania lasów rządowych z 1816 roku
5.3.2.2. Instrukcja urządzania lasu z 1820 roku
5.3.2.3. Instrukcja urządzania lasu z 1827 roku
5.3.2.4. Instrukcja urządzania lasu z 1839 roku
5-3.2.5. Instrukcja urządzania lasu z 1861 roku
5.3.2.6. Instrukcja urządzania lasu z 1873 roku
5.3.2.7. Zakończenie
5.3.3. Zabór austriacki
5.3.4. Zabór pruski
5.3.5. Urządzanie lasu w latach 1918-1939
5.3.5.1. Wprowadzenie
5.3.5.2. Instrukcja urządzania gospodarstwa leśnego z 1921 roku
5.3.5.3. Rozporządzenie o zagospodarowaniu lasów nie stanowiących własności państwa z 1927 roku
5.4. Urządzanie lasu po drugiej wojnie światowej
5.4.1. Pierwsze prace urządzeniowe po wojnie
5.4.2. Okres prowizorycznego urządzania lasu
5.4.3. Okres definitywnego urządzania lasu
5.4.4. Okres pierwszej rewizji urządzania lasu
5.4.5. Okres drugiej rewizji urządzania lasu
5.4.6. Okres trzeciej rewizji urządzania lasu
5.4.7. Okres czwartej rewizji urządzania lasu
5.4.8. Zmiany organizacyjne i rozwój struktur służb urządzania lasu.
5.5. Przegląd wybranych polskich książek, skryptów, podręczników i innych publikacji związanych z urządzaniem lasu.
5.6. Słownik wybranych pojęć leśnych stosowanych do opisania lasów i planów urządzeniowych do 1939 roku
5.7. Ważniejsze daty związane z urządzaniem lasu na ziemiach polskich
5.8. Sylwetki zmarłych profesorów urządzania lasu
Literatura
Spis rycin i tabel