Trichopteron 4

Abstract: In the table: the list of masters` theses connected with Trichoptera theme written at University of Łódź and Teachers Training College in Olsztyn transformed in 2000 into University of Warmia and Mazury.
These works are available in the library of Department of Experimental and Evolutionary Zoology, University of Łódź and in the library of Faculty of Biology, University of Warmia and Mazury.

Poniżej znajdą Państwo spis prac magisterskich o tematyce "chruścikarskiej", które powstały w łódzkim i olsztyńskich ośrodkach akademickich.
W Olsztynie wszystkie prace powstały w Zakładzie Ekologii i Ochrony Środowiska WSP w Olsztynie, obecnie Katedra Ekologii i Ochrony Środowiska, Wydział Biologii UWM w Olsztynie. Do tej pory napisano i obroniono 20 prac magisterskich w całości lub w części poświęconych chruścikom. Pierwsza praca pochodzi z 1985 (chruściki oznaczał ówczesny student Koła Naukowego Biologów - Stanisław Czachorowski), uwzględniono chruściki ze źródeł rzeki Drwęcy. Dwie kolejne prace powstały pod kierunkiem prof. dr hab. E. Biesiadki w 1987 i 1989 (w drugim przypadku w oznaczeniach pomagał świeżo upieczony magister S. Czachorowski). Wszystkie prace dostępne są w bibliotece Wydziału Biologii, część z nich zostało już opublikowanych w piśmiennictwie naukowym.
Na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi Uniwersytetu Łódzkiego, obecnie Wydział Biologii i Ochrony Środowiska, powstało 28 prac poświęconych Trichoptera. Wszystkie prace znajdują się w bibliotece Katedry Zoologii Doświadczalnej i Biologii Ewolucyjnej.

Potrzeba matką wynalazków, czyli jak zrobić pułapkę świetlną
bez agregatu i ekranu
An urgency is the mother of invention: about construction a light trap without a generator and a screen

Fot. Pułapka świetlna model Narew 2002: a - miniaturowy statyw fotograficzny Cullmann 500100, b - lampki-"czołówki" Petzl, c - posklejany papier A4, d - sznurówka, e - kamienie z Narwi.
Fot. The light trap (model "Narew 2002"): a - a small camera tripod (Cullmann 500100), b - torches of Petzl, c - sheets of paper A4, d - a shoelace, e - stones from the River Narew.

Abstract: One of the basic methods of catching flying insects is a light trap which lets entomologists attract insects from many kilometres but, at the same time, not only are caddisflies caught by this device. So this method should be regarded as a complement of so called "wet jobs". During the entomological camp in the Narwiański National Park in July 2002 we were being welcomed by a horrible drought and as a result only a few caddisfly larvae were caught. But trichopterologists are tough - we invented our own light trap with the little help of three sheets of paper, a camera tripod, two torches and one shoelace. The results - see below (fot.). Our device provided us almost 50% of our collection from the park. And the most important thing - we were able to catch e.g. Hydroptila simulans, H. sparsa, Ithytrichia lamellaris, Oxyethira frici, Plectrocnemia brevis and Ylodes simulans - they were not caught as larvae.

Połów w pułapkę świetlną należy do podstawowych metod badań entomologicznych. Ma niewątpliwe zalety: światło ściąga owady z obszaru wielu kilometrów, pozwalając na efektywną penetrację faunistyczną rozległego terenu przy małym nakładzie sił i środków. Metoda ta ma też wady, do których należy przede wszystkim mała specyficzność ekologiczna zbieranego materiału oraz fakt, że nie wszystkie gatunki wykazują fototaksję dodatnią. I, co oczywiste - larwy nie latają... Nie można więc ograniczać się wyłącznie do "świecenia", jest ono jednak doskonałą metodą uzupełniającą. Tak jest też w przypadku chruścików i chrząszczy wodnych, które łowiliśmy ostatnio w Narwiańskim Parku Narodowym, gdzie gościliśmy w lipcu na obozie naukowym zaprzyjaźnionych botaników z Uniwersytetu Gdańskiego.
Park powitał nas potwornym upałem i wyschniętymi zbiornikami wodnymi: poza rzekami i strumieniami oraz niektórymi fragmentami terasy zalewowej Narwi mało co ocalało. Do tego większość gatunków chruścików hulała jako imagines lub siedziała ukryta w ramach diapauzy letniej. O ile więc udawało się zebrać nieco chrząszczy, o tyle batalia trichopterologiczna wydawała się z góry przegrana: larw niewiele, imagines nie widać, ukochany 1000-watowy agregat został w pracy (jakoś nie mieścił się do plecaka...) i nawet kilkadziesiąt metrów kabla znikąd wziąć. Jednak nie daliśmy za wygraną, do czego zresztą zmusiła nas zadziwiająca nieatrakcyjność zbieranego materiału hydrobiologicznego. Pogrzebaliśmy w plecaku i torbie fotograficznej, zabraliśmy koledze buty i udało się! Efekty można zobaczyć na zdjęciu.
Zaimprowizowana metoda "uzupełniająca" okazała się wybawieniem. Zawdzięczamy jej prawie 50% gatunków chruścików złowionych w Narwiańskim Parku Narodowym. Co więcej, to wśród nich - nie zaś wśród larw - były takie rodzynki, jak: Hydroptila simulans, H. sparsa, Ithytrichia lamellaris, Oxyethira frici, Plectrocnemia brevis czy Ylodes simulans.

Edyta Serafin (eserafinek@wp.pl)
Paweł Buczyński (pbuczyns@biotop.umcs.lublin.pl)

Nadszedł czas na przedstawienie Państwu kolejnej witryny związanej z chruścikami. Tym razem proponuję zapoznać się z serwisem Trichoptera World Checklist pod adresem http://entweb.clemson.edu/database/trichopt/
Witryna ta stanowi swojego rodzaju systematyczną bazę danych rzędu Trichoptera. Serwis przeznaczony jest raczej dla ludzi, którzy często pracują z danymi dotyczącymi chruścików, obejmującymi nierzadko wiele gatunków. Często natrafiamy na nieznane nam nazwy gatunkowe, synonimy, co może stanowić problem. Wówczas Trichoptera World Checklist jest serwisem, którego potrzebujemy.
Na stronie głównej zapoznajemy się z autorami serwisu. Możemy również przejrzeć systematykę wszystkich rodzajów rzędu Trichoptera, wchodząc za linkiem classification hierarchy. Jednak najbardziej istotna jest wyszukiwarka danych w bazie Main Serach Page
http://entweb.clemson.edu/database/trichopt/search.htm. W tym miejscu możemy wyszukiwać dane dotyczące systematyki poszczególnych taksonów. Wpisując np. Agrypnia pagetana otrzymamy całą systematykę tego gatunku z uwzględnieniem wszystkich synonimów czy też dokonanych do tej pory rewizji. Możliwe jest również wyszukiwanie danych dotyczących wielu gatunków, np. należących do jednego rodzaju czy nawet rodziny. Podczas wyszukiwania możemy uwzględnić kraj lub region biogeograficzny, z którego pochodzą interesujące nas gatunki. Zapraszam do zapoznania się z tą interesującą witryną

Biuletyn wydają: Polskie Towarzystwo Entomologiczne
Katedra Ekologii i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Warmińsko Mazurskiego