Na dobry początek

 Do rąk Państwa trafia pierwszy numer "Trichopteronu" - biuletynu Sekcji Trichopterologicznej Polskiego Towarzystwa Entomologicznego. Co skłoniło nas do stworzenia biuletynu?
Powstanie "Trichopteronu", podobnie jak powołanie Sekcji Trichopterologicznej PTE, wyrasta z potrzeby integracji środowiska polskich trichopterologów. Badacze ważek, chrząszczy czy muchówek od dawna tworzą grupy robocze, w których podej-mują wspólne działania i wymieniają doświadczenia. Dlaczego takiej grupy nie mielibyśmy tworzyć my - "chruścikarze" oraz "chruścikoluby"? W ostatnim czasie do grona doświadczonych specjalistów dołączyli młodzi badacze. W naszych szeregach pojawili się także, co szczególnie cieszy, amatorzy. Amator to osoba zajmująca się chruścikami hobbystycznie. Amator może być więc profesjonalistą! Nie trzeba chyba nikogo przekonywać jak ważny jest ruch amatorski, jak wiele informacji potrafią zebrać rzesze amatorów.
Szacunkowo licząc jeden chruścikarz-specjalista przypada na.... ok. 50 milionów mieszkańców naszego globu! Dla lepszego poznania Trichoptera potrzeba po prostu więcej rąk do pracy i oczu do wypatrywania. Przy dużym rozproszeniu specjalistów (z tym borykają się wszyscy entomolodzy...) trudno jest zdobyć potrzebne informacje, klucze, znaleźć specjalistę, który zweryfikuje oznaczanie itd.
Podstawowym celem jaki stawiamy przed "Trichopteronem" jest ułatwienie kontaktów między specjalistami i amatorami, ułatwienie wymiany informacji oraz inspiracja do wspólnych badań i przedsięwzięć wydawniczych. Chcemy stworzyć pisemko - typowy newsletter - w którym będziemy mogli dzielić się swoimi doświadczeniami i spostrzeżeniami, drobnymi obserwacjami, dowiedzieć się gdzie i jakie badania są prowadzone. Poprzez to pisemko chcemy ułatwiać początkującym badaczom zgłębia-nie wiedzy o tej grupie zwierząt.
Chcemy, aby w biuletynie znalazła się aktualna baza adresowa osób zajmujących się lub interesujących się chruścikami. Planujemy również umieszczanie streszczeń ukazujących się prac poświęconych chruścikom, spisów bibliograficznych, a także biografii zasłużonych badaczy.
Oczywiście pismo musi "żyć" wraz ze swoimi czytelnikami. Mamy nadzieję, że włączycie się Państwo w tworzenie kolejnych numerów naszego biuletynu. Zachęcamy wszystkich do nadsyłania artykułów, pomysłów i wszelkich uwag dotyczących pisma.
Mamy nadzieję, że ten numer jest początkiem bardzo, bardzo długiej serii.

Redakcja

Po co i dlaczego Sekcja Trichopterologiczna?

Czy warto mnożyć byty ponad konieczność? Czy powołanie Sekcji Trichopterologicznej jest komukolwiek potrzebne? Jestem przekonany, że jest potrzebna.
Entomologia jest trudną dyscypliną, gdyż badacze pracują w bardzo dużym rozproszeniu. Kiedy sam zaczynałem poznawanie zawiłości w oznaczaniu chruścików.... od klucza w języku czeskim. Nie dość, że trudna grupa owadów, to jeszcze język jakiś bardzo dziwaczny. W tamtych czasach zdobycie odpowiedniego słownika było problemem. Na dodatek słownik nie zawierał terminów naukowych. Potem odnalazłem opracowanie Lepnevej w języku rosyjskim. Zacząłem wypytywać się o specjalistów. Było to szukanie po omacku. Dopiero po dwóch latach dotarłem do dra Bronisława Szczęsnego Krakowa. Wreszcie coś ruszyło z miejsca: sensowne konsultacje oraz dostęp do dużej części publikacji. Jak również kontakt z "Trichoptera Newsletter".
Poszukiwanie literatury też było żmudne i kłopotliwe: godziny przesiadywania w bibliotece, przeglądanie tomu za tomem wielu czasopism. Potem wyjazdy do Warszawy, bo olsztyńskie biblioteki okazały się zbyt ubogie. Przeglądanie czasopism "karentowych" i pisanie setek dezyderatek z prośbą o publikacje. W rezultacie uczenie się przyzwoitego warsztatu badawczego jak i gromadzenie niezbędnej literatury zajęło wiele lat. Nic dziwnego, że tak mało specjalistów.
Poprzez rozproszenie, brak dostępu do informacji w języku polskim (prawie wszystko w językach obcych) oraz trudną metodykę, wielu amatorów - miłośników przyrody nie ma możliwości bliższego poznania tej ciekawej grupy owadów. W konsekwencji nie ma możliwości współuczestniczenia w badaniach. A do zrobienia jest bardzo wiele.
Pora to zmienić i ułatwić start młodym badaczom oraz zwykłym miłośnikom przyrody. Do tej pory nie mamy pełnego spisu gatunków Polski, z wielu regionów albo całkowicie brak informacji o chruścikach, albo są one dalece niekompletne. Z drugiej strony bardzo dużo zebranych materiałów przy innych badaniach hydrobiologicznycyh lub entomologicznych trafia... do kosza. Bez skoordynowanej współpracy wielu osób, nie będzie możliwe lepsze poznanie regionalnego rozmieszczenia, zagrożenia konkretnych gatunków, lepszego poznania ekologii i biologii larw i imagines. A i larwy nie wszystkich gatunków są opisane.
To były powody, dla których zabiegałem o powołanie Sekcji Trichopterologicznej. Dzięki Państwa wsparciu udało się!!!
Sekcja Trichopterologiczna powstała w ramach Polskiego Towarzystwa Entomologicznego. Z tego powodu nałożone zostały pewne ograniczenia. Funkcje kierownicze mogą pełnić tylko członkowie PTE, bo muszą się rozliczać i składać sprawozdania przed Zarządem Głównym. Dzięki PTE Sekcja może starać się o dofinansowanie swoich działań i otrzymywać wsparcie finansowe i rzeczowe. Ale jednocześnie jest miejsce w Sekcji dla każdego, bez względu na jego przynależność do towarzystw naukowych. Członkiem Sekcji może być każda osoba, która wyrazi taką wolę. Wszystkim członkom Sekcji przysługuje czynne prawo wyborcze (bierne prawo już nie wszystkim...). W ten sposób chcemy umożliwić sprawne działanie przy dużej otwartości i bez powoływania kolejnego towarzystwa czy organizacji pozarządowej.

Jakie stawiamy sobie cele i zadania?

Po pierwsze chcemy organizować spotkania warsztatowe. Przeznaczone będą one dla osób chcących się czegoś nauczyć. Będzie okazja spotkać się ze specjalistami, wymienić informacjami, uzupełnić dane literaturowe, pouczyć się pracy terenowej i oznaczania. Oraz po prostu porozmawiać o chruścikach.
Po drugie chcemy wydawać niniejszy biuletyn z bieżącymi informacjami, adresami, bibliografią itp. Tu bardzo liczymy na Państwa aktywną współpracę. W przyszłości chcielibyśmy, aby w "Trichopteronie" drukowane były wszystkie streszczenia referatów i posterów prezentowanych na różnorodnych konferencjach. Nie każdy może uczestniczyć we wszystkich konferencjach, a ta droga przyspieszymy i zintensyfikujemy obieg chruścikowych informacji. Chcemy zamieszczać także spisy prac magisterskich i doktorskich dotyczących chruścików.
Po trzecie chcemy redagować i udostępniać wszelkie chruścikowe informacje w Internecie.
Po czwarte chcielibyśmy rozpocząć szersze, ogólnopolskie projekty badawcze, wymagające współudziału wielu osób z różnych regionów.
To tylko wstępne pomysły. Czekamy na Państwa propozycje, sugestie i inicjatywy. Przekażcie informacje o biuletynie swoim znajomym.

Stanisław Czachorowski

WARSZTATY TERENOWE
OCENA BŁĘDU W BADANIACH FAUNISTYCZNO-EKOLOGICZNYCH
Olsztyn-Złocieniec, czerwiec 2002 r.

Wstęp
Poszczególne dyscypliny naukowe rozwijają się w różnym tempie. Tam gdzie więcej uczonych - tam postęp szybszy. Badania nad owadami wodnymi, jak i innymi bezkręgowcami, są utrudnione ze względu na niewielką liczbę specjalistów. Dodatkowa trudność wynika z charakteru badań na poziomie ekosystemu, gdyż jednocześnie oddziałuje i współwystępuje bardzo dużo czynników. Trudno jest więc o eksperyment z jedną zmienną. Dlatego też badania faunistyczno-ekologiczne muszą wypracować własne metody.
W badaniach faunistycznych często pojawia się problem: jak porównywać różnorodne dane publikowane i niepublikowane. Czy materiały z innego terenu, innego okresu, zebrane przez innego badacza są porównywalne? A jeśli tak, to w jakim zakresie?
O dojrzałości metodologii danej dyscypliny decyduje m.in. ocena błędu stosowanych metod i pomiarów. Potrzebne są także wypracowane i standaryzowane metody, tak aby z łatwością można było w dowolnym miejscu i czasie powtórzyć eksperyment i oszacować błąd pomiarów. W przypadku badań in situ jest to niezwykle trudne. Ale nie jest niemożliwe.

Cel warsztatów
Celem warsztatów jest próba wypracowania możliwie dokładne "wystandaryzowanych" metod oraz próba oceny błędu prowadzonych badań nad owadami wodnymi. Poprzez wspólne badania terenowe, oznaczanie w laboratorium oraz statystyczne opracowanie materiałów chcemy się dowiedzieć z jaką dokładnością uzyskujemy wyniki badań faunistyczno-ekologicznych lub hydrobiologicznych prowadzonych w śródlądowych zbiornikach wodnych. W szczególności chcemy dowiedzieć się z jaką dokładnością uzyskuje się wyniki dotyczące składu gatunkowego, struktury dominacji, różnorodności gatunkowej, różnych wskaźników synekologicznych czy indeksów.

Termin, miejsce, program
Warsztaty organizowane są z inicjatywy Sekcji Trichopterologicznej Polskiego Towarzystwa Entomologicznego oraz Katedry Ekologii Ochrony Środowiska UWM w Olsztynie.
Warsztaty odbędą się w pierwszych dniach czerwca 2002 roku i trwać będą 6-7 dni. Zakwaterowanie i wyżywienie w jednym z ośrodków wypoczynkowych nad jeziorem Lubie. W najbliższej okolicy znajdą się strumienie, jezioro, torfowisko. Chcemy, aby warsztaty były dostępne finansowo dla studentów i doktorantów, dlatego zapewniamy bardzo tani nocleg. Możliwe będzie zabranie śpiwora. Wyżywienie we własnym zakresie lub w taniej stołówce. Poszukujemy dofinansowania, aby obniżyć koszty i zapewnić możliwie dobre warunki pracy.
Do udziału w warsztatach zapraszamy doświadczonych naukowców zajmujących się owadami wodnymi jak i początkujących badaczy owadów wodnych, studentów, doktorantów, woluntariuszy, asystentów. Możliwe będą dwie formy uczestnictwa: pełna - wraz z uczestnictwem w badaniach oraz biernego uczestnika i obserwatora.
W czasie warsztatów będziemy wybierali stanowiska poboru prób w terenie, pobierali materiał, przebierali w terenie, konserwowali. Już w pomieszczeniu postaramy się materiał oznaczyć do gatunku i wstępnie opracować statystycznie. W czasie warsztatów będzie można "podpatrzeć" i nauczyć się właściwych metod pracy terenowej, oznaczania niektórych grup owadów wodnych (m.in. Trichoptera, Odonata, Coleoptera aquatica) oraz wykorzystywania niektórych metod statystycznych adekwatnych do badań faunistyczno-ekologicznych.

Efekty
Namacalnym i trwałym efektem warsztatów będzie przygotowanie publikacji oraz opracowanie broszury-poradnika prowadzania badań hydrobiologicznych i faunistycznych nad owadami wodnymi. Nasze wspólne doświadczenia zaowocują być może w przyszłości ciekawymi wynikami i opracowaniami.

Zgłoszenia
Zgłoszenia wstępne prosimy przesyłać na adres;
Dr hab. Stanisław Czachorowski prof. UWM
Katedra Ekologii i Ochrony Srodowiska, UWM w Olsztynie
10-561 Olsztyn, ul. Żołnierska 14
E-mail: stacz@matman.uwm.edu.pl, tel. (89) 527-60-33 w. 350, kom. 502-528-122.

Szczegółowe informacje prześlemy zainteresowanym po otrzymaniu zgłoszenia wstępnego.

Chruściki w sieci

W tym dziale chcemy zamieszczać adresy stron internetowych zawierających informacje o chruścikach wraz z ich krótkim opisem.
Na początek polecamy WWW.ROBALE.PL. Dzięki autorowi strony z jednego miejsca mamy dostęp do wszystkich znajdujących się na stronie materiałów o chruścikach (m.in. najbardziej aktualny spis gatunków występujących w Polsce). Wystarczy po wejściu na wymienioną stronę kliknąć na napis "chruściki".
Zachęcamy wszystkich do nadsyłania znalezionych adresów wraz z ich krótkim opisem.

Baza adresowa
polskich "chruścikarzy"

Dr hab. Stanisław Czachorowski prof. UWM
Katedra Ekologii i Ochrony Środowiska UWM w Olsztynie; ul. Żołnierska 14, 10-561 Olsztyn
tel.: (89) 527-60-33 w. 350, 502-528-122
stacz@matman.uwm.edu.pl,
czachor@moskit.uwm.edu.pl,
www.uwm.edu.pl/wbiol

Dr Katarzyna Majecka; Uniwersytet Łódzki, Katedra Zoologii Doświadczalnej i Biologii Ewolucyjnej; ul. Banacha 12/16, 90-237 Łódź
kmajecka@biol.uni.lodz.pl

Dr Janusz Majecki; Uniwersytet Łódzki,
Katedra Zoologii Doświadczalnej i Biologii Ewolucyjnej; ul. Banacha 12/16, 90-237 Łódź
jmajecki@taxus.biol.uni.lodz.pl

Mgr Tomasz Majewski; Katedra Ekologii i Ochrony Środowiska UWM w Olsztynie;
ul. Żołnierska 14, 10-561 Olsztyn
tel.: (89) 527-60-33 w. 309|
myz@moskit.uwm.edu.pl

Mgr Marta Mońko; Osiedle Młodych 1/8,
19-500 Gołdap; tel. (87) 615-27-02

Mgr. Lech Pietrzak; Katedra Ekologii i Ochrony Środowiska UWM w Olsztynie;
ul. Żołnierska 14, 10-561 Olsztyn
tel.: (89) 527-60-33 w. 309|
lpietrzak@wp.pl

Edyta Serafin; ul. Szmaragdowa 34/32,
20-570 Lublin
eserafinek@wp.pl

C.D.N.

W bazie umieściliśmy tylko osoby, które wyraziły na to zgodę. Wszystkich zainteresowanych prosimy o nadsyłanie własnych adresów.

Z okazji nadchodzących szybko i nieuchronnie Świąt Bożego Narodzenia oraz Nowego Roku, życzymy wszystkim Państwu pogodnych i spokojnych Świąt oraz równie pogodnej i "niespokojnej" nocy sylwestrowej. Oby nadchodzący Nowy Rok spełnił Państwa oczekiwania i nadzieje.

A jako choinkowy prezencik potraktujmy wiersz, który odkryliśmy u znajomego rybaka.
Redakcja

Chruścik
Był pewien chruścik, o nim tu mowa,
co sobie nie mógł domku zbudować.
Choć był chruścikiem parę tygodni,
ciągle nie umiał stworzyć budowli,
Na swoją skalę, skalę chruścika,
wciąż się na jakiś problem natykał.
Miał sto projektów, lecz brak funduszy,
tysiące planów i dług po uszy,
Bo nie chciał chruścik domku zwykłego,
on chciałby domek na przykład z lego.
Nie chciał nasz chruścik, jak inne chruściki,
mieć chatki zwykłej, gdzie same kamyki.
Szukał i szukał i nic nie zbudował,
a tu już w jeziorze chłód zaczął panować.
Choć pełno piasku było na dnie,
nasz chruścik sobie powiedział: "Nie!
Nie będę mieszkał w tak brzydkim domu,
poza tym chata - po co to komu?"
Właśnie tamtędy przepływał leszcz,
leszcz chruścikowi nie mówiąc "Cześć!"
Połknął chruścika na obiad swój,
powiedział tylko: "Chruściku mój,
Gdybyś miał domek, to byś się schował.
Domek z kamyków by cię maskował.
Zamiast gdzieś szukać po całym świecie,
lepiej jest brać, to, co życie nam niesie."

Redakcja

Biuletyn wydają: Polskie Towarzystwo Entomologiczne
Katedra Ekologii i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Warmińsko Mazurskiego