Geneza, zmiany organizacyjne i kierownicze
Powołaniu Wyższej Szkoły Rolniczej w Poznaniu w 1951 roku towarzyszyło utworzenie wielu nowych jednostek naukowo-dydaktycznych. Jedną z nich była uruchomiona 1 września 1952 roku Katedra Uprawy Łąk i Pastwisk, której aktualną kontynuatorką jest Katedra Łąkarstwa i Krajobrazu Przyrodniczego. Po raz pierwszy w dziejach Wielkopolski do rozwiązywania kwestii związanych z gospodarką łąkową powołano wówczas samodzielną jednostkę naukowo-dydaktyczną. Funkcję kierownika Katedry Uprawy Łąk i Pastwisk objął dr Marian Falkowski, ówczesny adiunkt w Katedrze Ogólnej Uprawy Roli i Roślin Uniwersytetu Poznańskiego, który pełnił ją do 1 września 1970 roku, to jest do momentu likwidacji katedr na uczelni i stworzenia struktury instytutowej. W nowym Instytucie Uprawy Roli i Roślin na początkowym etapie jego działalności nie nadano „łąkarstwu” żadnej struktury organizacyjnej. Stan taki utrzymał się do 1975 roku, kiedy wyodrębniono Zespół Naukowo-Dydaktyczny Uprawy Łąk i Pastwisk, którego kierownikiem została doc. dr hab. Maria Grynia. W 1978 roku utworzono w miejsce zespołu Zakład Łąkarstwa, w którym funkcję kierownika objął dr hab. Józef Szoszkiewicz. W roku 1981 zniesiono w Uczelni strukturę instytutową i w dniu 1 września reaktywowano Katedrę Łąkarstwa. Kierownikiem nowej samodzielnej jednostki naukowo-dydaktycznej w latach 1981-1984 była doc. dr hab. Maria Grynia. Od 1 września 1984 roku do 30 września 2009 roku, a więc przez 25 lat, kierownikiem Katedry był prof. dr hab Stanisław Kozłowski. W roku 2009 zmodyfikowano nazwę katedry na Katedrę Łąkarstwa i Krajobrazu Przyrodniczego oraz wydzielono w jej strukturze dwa zakłady: Zakład Bioróżnorodności Ekosystemów oraz Zakład Łąkarstwa i Trawoznawstwa, które od 1 stycznia 2018 roku pozostają w strukturze katedry w randze pracowni. Od 1 października 2009 roku funkcję kierownika Katedry pełni prof. dr hab. Piotr Goliński.
Kształtowanie się składu osobowego
Tworzenie Katedry w aspekcie badawczym, dydaktycznym, osobowym, techniczno-organizacyjnym stało się zadaniem profesora Mariana Falkowskiego, który swoją formację naukową uzyskiwał pod kierunkiem prof. dr Zygmunta Pietruszczyńskiego w Katedrze Ogólnej Uprawy Roli i Roślin Uniwersytetu Poznańskiego. Placówka ta, o szerokim profilu naukowym, prowadziła również prace badawcze w zakresie łąkarstwa. Problematyka łąkarska była także podejmowana w Katedrze Szczegółowej Uprawy Roli i Roślin, zwłaszcza w czasie kierowania tą jednostką przez prof. Edwarda Ralskiego. Wybuch drugiej wojny światowej i zamordowanie prof. Ralskiego w Katyniu, przerwały realizację prac z zakresu trawoznawstwa i gospodarki łąkowej.
Lista pierwszych asystentów Katedry Uprawy Łąk i Pastwisk jest długa, a okresy ich zatrudnienia, najczęściej, bardzo krótkie – mgr Antoni Baluk (1.11.1952-30.11.1953), przedwcześnie zmarły mgr Jerzy Kudelka (1.12.1952-27.12.1954), mgr Stanisław Rojek (1.12.1953-30.11.1954) i od 1.12.1954 - mgr Maria Grynia - absolwentka Wydziału Biologii Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, która pozostała nauczycielem akademickim aż do przejścia na emeryturę (z dniem 1 stycznia 2000 roku), zdobywając w tej jednostce stopnie i tytuł naukowy. Wyboru kolejnego asystenta prof. M. Falkowski dokonał z grona pierwszych magistrantów Katedry. Wybrańcem był mgr Józef Szoszkiewicz zatrudniony od 1 września 1959 roku. Po wykonaniu pracy doktorskiej i habilitacyjnej opuścił on łąkarski zespół nauczycieli akademickich i w 1984 roku objął Katedrę Ekologii Roślin poznańskiej Akademii Rolniczej. Kolejnym nauczycielem akademickim był mgr Zygmunt Denisiuk, początkowo zatrudniony jako asystent (1 listopada 1964), a następnie adiunkt. Na stanowisku tym pozostał do 30 września 1968 roku, gdyż nie uzyskał dalszego zatrudnienia. Ostatnimi asystentami Katedry Uprawy Łąk i Pastwisk byli absolwenci Wydziału Hodowli Zwierząt, ówczesnej Wyższej Szkoły Rolniczej w Poznaniu, specjalizujący się z zakresu łąkarstwa – mgr Maciej Rogalski (1966) i mgr Stanisław Kozłowski (1967). Po uzyskaniu stopni naukowych doktora i doktora habilitowanego nauk rolniczych oraz otrzymaniu tytułu naukowego prof. Maciej Rogalski w 1995 roku, opuścił Katedrę Łąkarstwa i podjął pracę na Uniwersytecie Szczecińskim. Natomiast Stanisław Kozłowski pozostał aż do przejścia na emeryturę w dniu 30 września 2015 roku. Zatrudnienie dwóch dalszych nauczycieli akademickich przypadło na czas funkcjonowania Instytutu Uprawy Roli i Roślin. Jan Kryszak (1974) i Mieczysław Grzelak (1979) pozostają do dziś pracownikami Katedry Łąkarstwa, zatrudnionymi aktualnie na stanowisku profesora nadzwyczajnego. Przez krótki czas podejmowali łąkarstwo, w sferze badań i dydaktyki, asystenci Instytutu – mgr Ewa Bodych i mgr Krzysztof Dzierżyński. Natomiast pierwszymi asystentami Katedry Łąkarstwa byli mgr Anna Kryszak (1982), aktualnie profesor nadzwyczajny, i mgr Leszek Goliński (1984), który w 1991 roku zrezygnował z dalszej pracy w tej jednostce. W 1987 roku grono nauczycieli akademickich Katedry powiększyli dr Irena Kukułka w charakterze adiunkta i na tym stanowisku pozostała do przejścia na emeryturę z dniem 1 października 2000 roku, a w charakterze asystenta - mgr Piotr Goliński. Kolejne zatrudnienia miały miejsce w 1991 roku - mgr Barbara Golińska, w rok później mgr Arkadiusz Swędrzyński. Dr Elżbieta Stuczyńska podjęła pracę na stanowisku adiunkta w 1998 roku, a mgr Waldemar Zielewicz w 1999 roku. Dla wielu z tych pracowników działalność naukowo-badawcza, prowadzona w Katedrze Łąkarstwa, zaowocowała zdobywaniem dalszych stopni naukowych oraz zmianami w zajmowanych stanowiskach. Aktualnie prof. dr hab. Piotr Goliński jest zatrudniony na stanowisku profesora zwyczajnego, a pozostali nauczyciele na stanowisku adiunkta. Dr Elżbieta Stuczyńska zrezygnowała z dalszej pracy w Katedrze na rzecz COBORU Słupia Wielka w 2007 roku. Najmłodszymi pracownikami Katedry, w sensie zatrudnienia, są dr Agnieszka Klarzyńska (adiunkt od 1 października 2012 roku) oraz dr Marek Czerwiński (asystent od 1 stycznia 2016 roku).
W realizacji prac badawczych i dydaktycznych, pomocą służyło grono pracowników inżynieryjno-technicznych. Listę tę otwiera Anna Mączyńska (od 1.05.1953), mgr Czesława Bojanowska (od 1.02.1955), mgr Gabriela Howorka – pierwsza magistrantka Katedry (od 16.05.1957), Leokadia Tatarek (od 1.04.1959) oraz magister chemii UAM w Poznaniu – Irena Kukułka (od 16.10.1959). Zatrudnienie tych pracowników było krótkotrwałe. Dłużej pracowały tylko mgr G. Howorka (do 30.04.1966) i dr I. Kukułka (do 30.09.1987, gdyż później przeszła do pracy w charakterze adiunkta). W następnych latach zatrudnienie uzyskali – Genowefa Sikora (1966), mgr Magdalena Czemko (1986), Krystyna Tusch (1986), Iwona Kwiatkowska (1989), mgr Maria Turska (1989), mgr Barbara Andrzejewska (1997), mgr Agata Cyrulewska (2008), mgr Dorota Dragason i mgr Agnieszka Krakowińska (2009). Wymienić także należy śp. Bogdana Woźnego (1986), a także z bardzo krótkim zatrudnieniem, mgr Annę Dubowską, mgr Annę Raźną, śp. mgr Marię Boniecką, mgr Katarzynę Król i Antoniego Jezierskiego.
Biogramy zmarłych profesorów
Profesor zw. dr Marian Falkowski (* 01.09.1908 – † 05.04.1999) - twórca Katedry, znakomity uczony, niezwykła osobowość w łąkarstwie polskim, przyszedł na świat w Poznaniu. Po ukończeniu nauki w gimnazjum św. Marii Magdaleny podjął studia na Wydziale Rolniczo-Leśnym Uniwersytetu Poznańskiego, które ukończył 27 czerwca 1933 roku pracą inżynierską pt. „Materiały do geograficznego rozmieszczenia roślin uprawnych ze specjalnym uwzględnieniem warunków rozmieszczenia w Polsce” zrealizowaną w Katedrze Ogólnej Uprawy Roli i Roślin pod kierunkiem profesora Zygmunta Pietruszczyńskiego.
Stopień naukowy doktora otrzymał za pracę „Cechy morfologiczne koniczyn czerwonych różnego pochodzenia” wykonaną w decydującej mierze przed wybuchem wojny. Promotorem rozprawy był również prof. Zygmunt Pietruszczyński. Obrona miała miejsce dopiero 4 lipca 1946 roku. Mocą uchwały Centralnej Komisji Kwalifikacyjnej z dnia 30 czerwca 1954 roku uzyskał tytuł docenta. Tytuł naukowy profesora nadzwyczajnego uzyskał 26.02.1959, a profesora zwyczajnego 25.10.1973 roku.
Pracę naukową rozpoczął w 1935 roku, w Katedrze Ogólnej Uprawy Roli i Roślin Uniwersytetu Poznańskiego, w którym uzyskał zatrudnienie, początkowo na etacie asystenta, później adiunkta. Wojna przerwała Jego pracę zawodową, ale zachowany został kontakt z Uczelnią. Profesor został na Uniwersytecie w charakterze pracownika technicznego, głównie laboranta. Nie przerwał jednak pracy naukowej. Po opuszczeniu Poznania przez Niemców podjął pracę na pierwotnym stanowisku, ale na krótko. W 1946 roku przeszedł do pracy naukowej w Zakładzie Doświadczalnym Instytutu Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa w Wielichowie. Powrót na uczelnię stał się możliwy w 1952 roku do nowo powołanej Wyższej Szkoły Rolniczej w Poznaniu. W jednostce tej, przemianowanej później na Akademię Rolniczą, zatrudniony był na różnych stanowiskach do przejścia na emeryturę w 1978 roku. W 1953 roku profesor uzyskał także zatrudnienie w nowo tworzonym oddziale Instytutu Melioracji Użytków Zielonych w Poznaniu, w Pracowni Ekotypów Roślin Łąkowych. W oddziale tym pozostawał aż do momentu jego likwidacji.
W strukturze Wyższej Szkoły Rolniczej prof. Marian Falkowski powołany został na kierownika nowoutworzonej Katedry Uprawy Łąk i Pastwisk. Natomiast w Akademii Rolniczej, w rezultacie zmian organizacyjnych, pozostał w Instytucie Uprawy Roli i Roślin, w którym krótko piastował funkcję wicedyrektora. Reaktywowanie Katedry Łąkarstwa w 1980 roku przyjął z radością. Z jednostką tą pozostał złączony czynną pracą naukową do końca swych dni.
Wkład Profesora Mariana Falkowskiego w nauki łąkarskie jest wieloraki. Zorganizował od podstaw samodzielną jednostkę naukowo-dydaktyczną – Katedrę Uprawy Łąk i Pastwisk. Stwierdzenie to dotyczy nie tylko tworzenia bazy technicznej i doświadczalnej, składu osobowego, ale przede wszystkim wyznaczania kierunków naukowo-badawczych. Fitosocjologia i ekologia łąkarska, fitochemia łąkarska, odmianoznawstwo i nasiennictwo traw, etologia i gospodarka pastwiskowa – to najważniejsze z kierunków zainicjowanych przez Profesora, a później rozwijanych i poszerzanych, także w Katedrze Łąkarstwa, jednostce będącej kontynuatorką Katedry Uprawy Łąk i Pastwisk. Efektem tej działalności były rozliczne publikacje naukowe, głównie o charakterze rozpraw naukowych. Dorobek publikacyjny jest niezwykle bogaty - ponad 210 prac. Rozprawy naukowe tchnące nowatorstwem i oryginalnością, wnoszą niekwestionowany wkład w naukę światową. Nazwisko prof. Mariana Falkowskiego jest ciągle obecne na forum sympozjów naukowych systematycznie organizowanych przez Europejską Federację Łąkarską, od Uppsali poczynając (1973), a kończąc na Debrecen (1998). Ważną sferą publikacji pozostają także monografie, zwłaszcza tak znakomite jak: „Rys historyczny przebiegu gospodarki łąkowo-pastwiskowej w dolinie Noteci i jej dopływów” czy „Rozwój łąkarstwa w Polsce”, „Bibliografia prac z łąkarstwa 1800-1970” opracowane wspólnie z dr Gabrielą Karłowską.
Szczególnym forum działalności naukowej Profesora Falkowskiego była Sekcja Łąkarstwa PAN, początkowo w Komitecie Melioracji Łąkarstwa i Torfoznawstwa (1959-62), później w Komitecie Uprawy Roślin (1962-83), w której pełnił funkcję przewodniczącego. Organizowane w ramach Sekcji Łąkarstwa ogólnokrajowe konferencje naukowe wyznaczały kierunki badawcze dla łąkarstwa w naszym kraju.
Znamiennym wyrazem zainteresowania Profesora Mariana Falkowskiego sferą nauki jest niewątpliwie członkostwo i współpraca z organizacjami naukowymi. Wymienić tu należy Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Polskie Towarzystwo Gleboznawcze, Polskie Towarzystwo Botaniczne, British Grassland Society, a zwłaszcza Polskie Towarzystwo Łąkarskie, którego był współzałożycielem i gorącym orędownikiem.
Cechą wyróżniającą naukowo-badawczą działalność Profesora było zapraszanie do współpracy przedstawicieli innych dyscyplin, zarówno z Akademii Rolniczej (m.in.: Katedra Botaniki, Katedra Ekonomiki i Organizacji Rolnictwa, Instytut Mechanizacji Rolnictwa) jak i spoza Uczelni (IMUZ, IHAR, IMER, IZ, IOR, COBORU). Praca naukowa to także kształcenie kadry naukowej. Prof. Marian Falkowski był promotorem 17 prac doktorskich, sprawował opiekę nad 5 pracami habilitacyjnymi, był opiekunem naukowym 250 prac magisterskich wielu Wydziałów. Dopełnieniem sfery czynnego oddziaływania Profesora na łąkarską kadrę naukową w Polsce jest uczestnictwo w zdobywaniu przez nią stopni i tytułów naukowych. Opracował 12 recenzji prac doktorskich, przygotował blisko 30 ocen w przewodach habilitacyjnych oraz w sprawach o nadanie tytułów naukowych profesora nadzwyczajnego i zwyczajnego. Wysokie wymagania stawiane kandydatom i ich pracom, obiektywizm połączony z dużą dozą krytycyzmu sprawiły, że recenzje stanowiły istotne narzędzie formacji rozwijającej się kadry naukowej.
Rozległa była działalność dydaktyczna Profesora Mariana Falkowskiego. Wykładanie łąkarstwa na różnych wydziałach Uczelni i doskonałe rozeznanie rynku pomocy dydaktycznych, zaowocowało przygotowaniem wielu podręczników akademickich. Profesor jest ich autorem, współautorem, a przede wszystkim redaktorem. Jako najważniejsze wymienić należy: „Łąkarstwo” (I wydanie tom I - 1965, tom II - 1966; II wydanie - 1970), „Uprawa i użytkowanie łąk i pastwisk” (1973), „Łąkarstwo i gospodarka łąkowa” (I wydanie - 1978, II wydanie - 1983), „Trawy uprawne i dziko rosnące” (1974) oraz „Trawy polskie” (1982). W ostatnich latach Profesor podjął się trudu współopracowania tak specyficznych monografii jak: „Właściwości chemiczne roślin łąkowych” (1991) i „Właściwości biologiczne roślin łąkowych” (1994).
Współpraca z praktyką rolniczą i działanie na rzecz rolnictwa regionu to inne cechy wyróżniające działalność Profesora Mariana Falkowskiego w tej sferze. Odnotować należy m.in.: przewodniczenie Zespołowi Roślin Motylkowatych i Traw Państwowej Komisji Oceny Odmian (1956-65), uczestnictwo w Radzie Naukowej COBORU (1966-1971), promowanie wojewódzkiego konkursu łąkarskiego, współpraca z Sekcją Łąkarzy Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Melioracji Wodnych, z Centralą Nasienną, a przede wszystkim z Wojewódzkim Zrzeszeniem Państwowych Gospodarstw Rolnych w Poznaniu.
Profesor Falkowski był Wielkopolaninem z urodzenia i z wyboru. Podkreślał to z dużą dozą dumy. Wielkopolskę eksponował w pracach naukowych jako region skąd pochodził materiał badawczy. Kochał Pogórze - zwłaszcza Beskid Śląski z całym bogactwem przyrody i kultury. Był przyrodnikiem, przyjacielem ludzi, ale także roślin i zwierząt. Pasjonował się fotografią, uprawiał turystykę samochodową i pieszą. Kochał muzykę poważną. Interesował się sakralnym budownictwem drewnianym. Przede wszystkim służył nauce - ze wszystkich sił, w każdym czasie i w każdym miejscu. Nie znosił splendorów. Z odznaczeń i wyróżnień najbardziej cenił Medal Komisji Edukacji Narodowej i Medal PAN im. Michała Oczapowskiego oraz nagrodę Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki za „Trawy polskie”. Spoczął w umiłowanej przez Niego Wielkopolskiej Ziemi, na Cmentarzu Sołackim w Poznaniu, 9 kwietnia, gdzie ptaki na drzewach i krzewach słodko śpiewają a trawy cicho rosną.
W rocznicę 100-lecia urodzin i 10-lecia śmierci profesora Falkowskiego ukazały się następujące publikacje:
KOZŁOWSKI S. (red.) 2008. Marian Falkowski – Portret Profesora. Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, ss. 110.
KOZŁOWSKI S., GOLIŃSKI P. (red.) 2009. Marian Falkowski – Wielkopolskim łąkom, poznańskiemu łąkarstwu. Klasycy Nauki Poznańskiej, 35, Wydawnictwo PTPN, Poznań, ss. 160.
Prof. dr hab. Maria Grynia (*31.08.1929 – †28.09.2015) - współtwórca fitosocjologii łąkarskiej i jej autorytet. Egzamin dojrzałości zdała w Liceum Matematyczno-Przyrodniczym im. Lompy we Wrocławiu w maju 1948 r. Studia na Uniwersytecie Poznańskim, na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym, później Biologii i Nauki o Ziemi ukończyła uzyskując 4 października 1952 r. tytuł magistra filozofii w zakresie botaniki na podstawie pracy magisterskiej pt. „Popożarowe stadia regeneracyjne w Państwowym Nadleśnictwie Harta” wykonanej w Katedrze Systematyki i Geografii Roślin pod kierunkiem prof. dr Zygmunta Czubińskiego.
Od 1.12.1954 r., dzięki staraniom prof. dr Mariana Falkowskiego została zatrudniona w Katedrze Uprawy Łąk i Pastwisk Wyższej Szkoły Rolniczej w Poznaniu jako pomocniczy pracownik nauki – asystent, a od 1.01.1957 r. na stanowisku starszego asystenta. Jej praca zapoczątkowała szersze badania geobotaniczne łąk i pastwisk dolinowych przede wszystkim w Wielkopolsce, ale także w innych regionach Polski. Na podstawie rozprawy doktorskiej pt. ”Łąki trzęślicowe Wielkopolski”, której promotorem był prof. dr M. Falkowski, Rada Wydziału Rolniczego Wyższej Szkoły Rolniczej w Poznaniu 7 kwietnia 1962 r. nadała mgr Marii Grynii stopień naukowy doktora nauk rolno-leśnych.
Dalsze badania geobotaniczne, szczególnie nad łąkami trzęślicowymi poszerzyła o inne regiony Polski (Pobrzeże Słowińskie, Lubelszczyzna, Beskid Śląski). Profesor Maria Grynia habilitowała się w 1968 r. w Wyższej Szkole Rolniczej w Poznaniu na podstawie rozprawy „Analiza porównawcza łąk trzęślicowych w Polsce”, która została wyróżniona Nagrodą Ministra III stopnia. Od 1.04.1972 r. została powołana na stanowisko docenta WSR w Poznaniu, następnie uzyskała tytuł profesora nadzwyczajnego (1.07.1983) i stanowisko profesora zwyczajnego (1.12.1992).
Prawie cały okres pracy zawodowej prof. Marii Grynii związany był z Wyższą Szkołą Rolniczą, a później Akademią Rolniczą w Poznaniu. W uczelni pracowała aż do przejścia na emeryturę w dniu 1.01.2000 r. W okresie zatrudnienia pełniła funkcje kierownika Zespołu Naukowo-Dydaktycznego Uprawy Łąk i Pastwisk w Instytucie Uprawy Roli i Roślin (1.01.1975-31.08.1978) oraz kierownika Katedry Łąkarstwa (1.09.1981-31.08.1984).
Jako pracownik naukowo-dydaktyczny Katedry Łąkarstwa przez cały czas swojej działalności badawczej prof. Maria Grynia związana była z roślinnością łąk i pastwisk. Jej badania dotyczyły zróżnicowanej problematyki i podejmowały najbardziej aktualne kwestie łąkarstwa polskiego, a wiele wyników ma ciągle charakter nowatorskich rozwiązań. W działalności naukowo-badawczej prof. M. Grynii można wyróżnić następujące kierunki badawcze:
1) geobotanika – która stała się „specjalnością” Katedry Łąkarstwa w Poznaniu,
2) biologia, morfologia i ekologia gatunków roślin łąkowych,
3) wpływ antropopresji – nawożenia, użytkowania i metod zagospodarowania – na roślinność użytków zielonych i zmiany degradacyjne w zbiorowiskach łąkowo-pastwiskowych,
4) ochrona środowiska przyrodniczo-rolniczego.
Konsekwencją prowadzonych badań było nawiązanie kontaktów naukowych: bezpośrednich, czy też poprzez wymianę publikacji. Prof. Maria Grynia odbyła dłuższy staż naukowy w Czechosłowacji, a ponadto krótsze studyjne wyjazdy do NRD, Jugosławii, Holandii, Belgii, Szwajcarii, Francji, W. Brytanii, Norwegii, USA. Ponadto uczestniczyła w konferencjach i sympozjach Europejskiej Federacji Łąkarskiej. Prowadzone badania, często w ramach tematów resortowych, spowodowały także nawiązanie bliższej współpracy naukowej z instytucjami w kraju.
Owocem prowadzonych badań prof. M. Grynii są liczne publikacje: około 240 prac naukowych (w tym około 150 oryginalnych prac twórczych w języku polskim), 3 książki – „Trujące i szkodliwe rośliny łąk i pastwisk” (1974), rozdziały w „Trawy uprawne i dziko rosnące” (red. M. Falkowski, 1974), podręcznik akademicki „Łąkarstwo” (1995). Pani prof. M. Grynia aktywnie uczestniczyła w konferencjach i sympozjach naukowych, zagranicznych oraz krajowych, i to nie tylko typowo łąkarskich, gdyż uważała, iż bardzo ważna jest nie tylko prezentacja wyników, ale również bezpośrednia dyskusja naukowa oraz podtrzymywanie kontaktów naukowych z łąkarzami, botanikami, geobotanikami, gleboznawcami, specjalistami z zakresu ochrony przyrody i środowiska.
Do osiągnięć prof. M. Grynii w obszarze dydaktyki należy uznać: zorganizowanie zielnika w Katedrze, prowadzenie zajęć z przedmiotów mieszczących się w kręgu Jej zainteresowań naukowych (na Wydziałach Rolniczym, Zootechnicznym, Oddziale Melioracji Wodnych). Ponadto była opiekunem 164 prac magisterskich.
Swoimi pasjami przyrodniczymi zarażała młodzież organizując metodyczne warsztaty fitosocjologiczne i studenckie obozy naukowe, co nosi znamiona tworzenia szkoły fitosocjologii łąkarskiej. Prof. dr hab. Maria Grynia była promotorem 8 prac doktorskich. Jako uznany specjalista z zakresu geobotaniki i łąkarstwa proszona była o wykonanie wielu recenzji wydawniczych, ale również na stopień naukowy, jak i dorobku o tytuł profesora. Opracowała 12 recenzji prac doktorskich, 5 ocen w przewodach habilitacyjnych oraz 5 w sprawach o nadanie tytułów naukowych profesora nadzwyczajnego i zwyczajnego.
Najważniejszymi w Jej hierarchii wartościami były: Bóg, służba Ojczyźnie i bliźniemu oraz dążenie do Prawdy, także tej prawdy naukowej. Stąd oprócz przyrodniczych pasji charakteryzowało Ją zainteresowanie człowiekiem, jego miejscem w świecie, środowisku przyrodniczym, duchowością. Znalazło to wyraz w refleksjach wyrażonych w poematach i wierszach religijnych zebranych w tomikach: „Posłanie Miłosierdzia Bożego”, „Szła z ludźmi do Kościoła”, „Niezapominajki z ogrodu pamięci”, „Wszystko mądrze uczyniłeś”, „Spoglądanie na Horeb”, „Wszystko mądrze uczyniłeś”, „Trudna droga do człowieka”, „Dźwig na budowie”.
Prof. M. Grynia odznaczona została Złotym Krzyżem Zasługi (1974), Krzyżem Kawalerskim Polonia Restituta (1984) i Medalem Komisji Edukacji Narodowej (1998).